منظور از درمان ریشه مجدد چیست؟

به طور کلی نیاز به درمان ریشه زمانی پیش می‌آید که عفونت از مینا و عاج دندان عبور کرده و پالپ دندان را آلوده کرده باشد. مطالعات پژوهشی نشان می‌دهد که میزان موفقیت درمان ریشه دندان بسیار بالا است وحدود ۸۸ درصد می‌باشد.

پس از انجام درمان ریشه، اگر به هر علت این عفونت باقی بماند و یا اینکه مجددا عفونت ریشه دندان بازگردد، درمان ریشه که به طور اولیه انجام شده است با شکست مواجه شده و نیاز به درمان ریشه مجدد می‌باشد. درمان ریشه مجدد، درمانی تخصصی است که نیاز به مهارت و صرف زمان بیشتر دارد، اما یکی از روش‌هایی است که با کمک آن می‌توان سلامت را مجددا به دندان بازگرداند و از کشیده شدن آن جلوگیری کرد.

درمان دندانی که درمان ریشه شده اما باز مشکل ساز شده است به چند روش قابل انجام است؟

وقتی که درمان اولیه کانال ریشه دچار مشکل می‌شود، بسته به شرایط تاج دندان و ریشه دندان و همچنین نوع و شدت مشکل ایجاد شده،
دو روش درمانی مختلف برای نگهداری دندان وجود دارد:

1. درمان های مجدد به روش غیر جراحی
2. درمان های مجدد به شیوه جراحی

اگر دندان قابل ترمیم باشد و امکان دسترسی به کانال‌های ریشه‌ی دندان وجود داشته باشد، درمان مجدد غیر جراحی اغلب بر درمان های جراحی ارجحیت دارد. اما در مواردی که درمان غیرجراحی نتواند تمام نواحی عفونت دندانی را در دسترس قرار دهد یا اگر عفونت خارج ریشه‌ای وجود داشته باشد، جراحی انتهای ریشه ممکن است قسمتی از درمان مجدد باشد. یعنی در صورتی که روش‌های غیر جراحی برای درمان مجدد ریشه قابل انجام نباشد باید جراحی اندودنتیک مد نظر قرار گیرد. این جراحی شامل برش زدن بافت لثه برای دسترسی به نوک ریشه دندان است. جراحی اندودنتیک ممکن است همراه با درمان مجدد ریشه یا به عنوان جایگزین آن توصیه شود. این روش درمانی با صلاحدید اندودنتیست یا متخصص درمان ریشه در نظر گرفته شده و انجام می‌گردد.

 چه عللی سبب عدم موفقیت درمان ریشه اولیه می‌شوند و نیاز به درمان ریشه مجدد را ایجاد می‌کنند؟

علل مختلفی وجود دارند که سبب می‌گردند عفونت باکتریایی و التهاب ناشی از آن به طور کامل بهبود نیابند و یا مجددا به کانال ریشه دندان بازگردند. در این حالت درمان ریشه که به طور اولیه انجام شده با عدم موفقیت مواجه شده و نیاز به درمان ریشه مجدد می‌باشد. به طور کلی نیاز به درمان ریشه مجدد پس از انجام درمان ریشه به طور اولیه به سه علت ایجاد می‌شود:

1. عدم بهبودی
2. بازگشت بیماری
3. گسترش بیماری جدید

1.عدم بهبودی پس از درمان ریشه در موارد زیر مشاهده می‌شود:

•  خطاهای حین کار مانند عدم تشخیص یکی از کانال‌های ریشه
•  شکل پیچیده کانال‌های ریشه مانند کانال‌های باریک یا انحنادار
•  عدم پاکسازی کامل دندان از میکروب ها

2. بازگشت بیماری پس از دیده شدن اثر بهبودی رخ می‌دهد.

به طوریکه درمان ریشه اولیه موفقیت‌آمیز بوده و دندان در ابتدا راحت و بدون علامت است، ولی بعدا بیمار از وجود علائم شکایت دارد. در این حالت ورود مجدد باکتری ها و دوباره عفونی شدن دندان عامل بروز مجدد علائم است. بازگشت مجدد بیماری در موارد زیر قابل مشاهده است:

•  بهداشت دهان ضعیف و ایجاد پوسیدگی ثانویه بر روی دندان و در نتیجه آلوده شدن مجدد کانال‌ها‌ی ریشه
• بعد از درمان ریشه، انجام بیلداپ و یا دیگر انواع ترمیم‌ها و یا قرار دادن روکش بر روی دندان به تعویق افتاده باشد که این امر موجب عفونت دوباره کانال‌های ریشه دندان می‌شود.
• مارجین‌ها یا حاشیه‌های ترمیم، بیلداپ یا روکش به طور مناسب سیل (مهر و موم) نشده باشد، که این امر موجب آلودگی مجدد کانال‌های ریشه می‌شود.

 3. ایجاد مشکل جدید بعد از یک درمان موفقیت آمیز اولیه است که عوارض، مستقیما با درمان کانال ریشه مرتبط نیست. بعضی دندان‌ها که سال‌ها قبل تحت درمان ریشه قرار گرفته‌اند نیز ممکن است به دلایل زیر دوباره مشکل پیدا کنند:

•  پوسیدگی جدید در ناحیه زیر روکش یا در بخش ترمیم قدیمی دندان
• شکستگی یا ترک در قسمت تاج دندان و یا شکستگی و لق شدن بخش ترمیم آن
• شکستگی ریشه دندان

 چه علائمی نشان می‌دهند که دندان نیاز به درمان ریشه مجدد دارد؟

زمانی که عفونت یا التهاب به طور کامل بهبود نمی‌یابد و یا مجددا به کانال ریشه باز‌می‌گردد، موجب تهاجم باکتری‌ها و آلودگی‌ها به فضای کانال ریشه می‌شود. با عبور عفونت از سوراخ انتهای ریشه و رسیدن آن به استخوان فک، این دندان‌ها علامت‌دار خواهند شد. علائمی نظیر درد دندان در هنگام جویدن و گاز گرفتن و حساسیت به لمس و تورم از علائم نیاز به درمان مجدد است.

بعضی از موارد منجر به ایجاد علامت کلینیکی مشخص نمی‌گردند، اما می‎‌توانند موجب عفونت مزمن شوند که در این موارد، در تصویر رادیوگرافی به صورت ضایعه‌ای رادیولوسنت (سیاه رنگ) در اطراف انتهای ریشه دندان عفونی دیده می‌شوند.